Co ma wpływa na statykę drzewa i jak poznać zagrożenie?
Drzewa o obniżonej stabilności stwarzają zagrożenie dla swoich sąsiadów, a w przestrzeni miejskiej – dla budynków i innych obiektów znajdujących się w pobliżu. Jak rozpoznać oznaki zagrożenia i kiedy warto wezwać specjalistę?
Jak rozpoznać niestabilne drzewa, które zagrażają bezpieczeństwu otoczenia?
W celu prawidłowej oceny statyki drzew wykorzystuje się wizualną metodę oceny drzew (VTA) polegającą na analizie widocznych zmian świadczących o obniżeniu ich stabilności. Jeżeli to nie wystarcza, możliwe jest również skorzystanie ze specjalistycznych urządzeń służących do badania drewna, które pozwalają na wykrycie wewnętrznych dziupli, zniszczeń wywołanych przez grzyb czy innych przyczyn obniżenia statyki.
Stosowana przez specjalistów z branży leśnej wizualna metoda oceny polega na analizie szeregu czynników zaburzających statykę drzewa. Należą do nich przede wszystkim oznaki chorób i stopień ich zaawansowania czy wady strukturalne drzewa. Do niepokojących sygnałów zaliczają się m.in. ubytki i stare rany, obecność owocników grzybów, nieprawidłowe rozłożenie ciężaru i nieproporcjonalny rozkład gałęzi, a także obecność martwych gałęzi dziupli z oznakami próchnienia. Negatywny symptom stanowi również obrzęk pnia i gałęzi.
Podczas dokonywania oceny należy też zwrócić uwagę na stopień wystawienia drzewa na wiatr oraz właściwości gleby (ryzyko wywrócenia jest większe przy ubitej ziemi o niskim drenażu).
Statyka drzewa a warunki miejskie
Obniżona stabilność dotyczy szczególnie drzew rosnących w przestrzeni miejskiej – utrudnione warunki powodowane przez ruch samochodów czy ubitą glebę przyczyniają się do nieustannych uszkodzeń mechanicznych. Problem stanowi również zasalanie dróg w sezonie zimowym czy bliskość nawierzchni nieprzepuszczających wody ani powietrza. Przez brak tych ostatnich drzewa obumierają i słabną, stając się tym samym doskonałym celem dla patogenów.
Równie istotne są czynniki zewnętrzne pochodzące z otoczenia. Zaliczają się do nich m.in. obecność w zasięgu drzewa przedmiotów czy budynków, które mogą ucierpieć wskutek jego zawalenia lub złamania gałęzi. Tu pod uwagę brane są również wiek i rozmiary drzewa – inne działania zostaną wdrożone w przypadku egzemplarza młodego i niewielkiego, inne zaś wobec rozłożystego i wiekowego. Osobną kwestię stanowią pomniki przyrody i drzewa o wartości historycznej, nad którymi roztoczona jest szczególna opieka.
Elementem determinującym prawdopodobieństwo złamania są również uwarunkowania gatunku danego drzewa, takie jak m.in. elastyczność drewna, skłonność do delikatnych rozwidleń czy żywiczność. Ponadto od gatunku drzew w pewnym stopniu zależna jest zdolność drzewa do odseparowywania zdrowej tkanki od tej, która została pokryta zgnilizną w wyniku zainfekowania przez patogeny.
Drzewa rosnące w miastach stają się osłabione i niestabilne m.in. w wyniku przeprowadzania w ich sąsiedztwie remontów i robót budowlanych (jak np. układanie chodnika blisko systemu korzeniowego). Negatywny wpływ na statykę drzew mają też nieumiejętne i szkodliwe sposoby na jej poprawę. Zaliczyć można do nich m.in. zbyt inwazyjne przycinanie koron czy nawierty wykonywane w miejscowo zainfekowanym pniu.
Jak widać, prawidłowe rozpoznanie zagrożenia związanego z niską statyką drzewa wymaga doświadczenia i profesjonalnej wiedzy. Dlatego wszelkie sygnały mogące świadczyć o jego osłabieniu powinny skłonić nas do zatrudnienia specjalisty. Nigdy nie próbujmy samodzielnie oczyścić lub zabezpieczyć drzewa – możemy nie tylko jeszcze bardziej je uszkodzić, lecz także stworzyć zagrożenie dla otoczenia.
